“Амьд бус амьдрагсад”

/Айдас, аймшиг агуулагдсан болно/

            2000 оны эхэн үе баруун аймгийн нэгэн сумын төвөөс зайдуу залуухан гэр бүл зусландаа буужээ. Залууг  Балт эхнэрийг нь Сүндэр гэдэг.Тэд нэг хүүтэй, хүү  Энэбиш 4 настай. Бүдэг бадаг шулганан ярих нь эгдүүтэй. Балтынх эхээс 12 уулаа. Тэрээр айлын хамгийн бага хүү билээ. Хүний өөрийн подхийсэн малтайн дээр адуу олонтой айл юм.Тэднийд зун бүр ах, эгчийнх нь олон хүүхдүүд ирж  зуны амралтаа өнгөрүүлнэ. Энэ зун харин том ахынх нь хөвгүүн гадаадад суралцдаг Уртаа гэх хүү ирсэн юмсанж. Уртаа энэ жил 17 настай ч морь малаас хол  өссөн  болоод ч тэр үү голдуу л явган аргал түүж үзэгдэх нь элбэг.  Харин Балтын эгч нарын хоёр хүү 16  настай  Баагий, Цамба гэх хоёр хөвүүн бол моринд сайн төдийгүй адуу адгуулж хээрээр давхих дуртай хоёр билээ. Сүү саалин дээр Сүндэрт тус болох охид олон ч голдуу Жавзаа, Навчаа гэх үе тэнгийн 15 настай  хоёр охин байнга ирж зуны амралтаа өнгөрөөдөг юмсанж. Балтынх энэ жил сумын төвөөс хол зусаж байгаа нь бас учиртай. Дэндүү ойр бол хүүхдүүд болсон хойно төв рүү эмээ, өвөөгийнх рүүгээ зурагт, кино үзэх гээд гүйчихдэг болохоор айлын хүүхдүүдийг загнаад байж болохгүйн эрхэнд төвөөс хойш голоо бараадан энэ жил ийн холджээ. Ойр орчмын хамгийн ойр айл 7- 10 км орчим.  Яагаад ойрхон айл байдаггүй нь ч учир шалтгаантай.